Vielha, 20 d’abril de 2018.- Era expression “Lies e Patzeries” ei formada per dues paraules occitanes. Era prumèra “Ligas” signifique acòrd que junh es vals que signen er acòrd; e “Patzeries” conten era idèa de patz entre vals.

Aué 20 d’abriu, s’a commemorat eth 505 anniversari dera signatura deth Tractat de Lies e Patzeries, en Fos (França), damb era signatura en claustre dera catedrala de Saint  Bertrand de Commenges, der acòrd marc de collaboracion transfronterièra entre eth Conselh Generau d’Aran e era Communauté de Communes Pyrénées Haut Garonnaises.

Era signatura der acòrd, a compdat damb era preséncia de Mme. Marie Paule Demiguel, sous-préfète de Saint-Gaudens, en qué i a participat eth conselhèr de Territòri d’Aran, José Antonio Boya, amassa damb eth president dera Communauté de Communes Pyrénées Haut Garonnaises, Alain Castel, e eth vice-president, Joël Gròs, entre d’auti representants institucionaus des diferentes vals, en ua jornada entà commemorar es ligams istorics entre era Val d’Aran e Commenge.

Eth 22 d’abriu der an 1513 se signe en Plan d’Arrem, fòrça apròp des d’on ère era termièra de Pònt de Rei, eth Tractat de Lies e Patzeries damb er impuls des monarquies franceses e espanhòles. Eth rei espanhòu ei en aqueth moment Ferran II eth Catolic. Eth rei francés ei Lluís XII, coneishut coma Luis d’Orleans.

El 22 d’abril de l’any 1513 es firma al Pla d’Arrem, molt a prop de la fins fa poc temps frontera de Pont de Rei, el Tractat de Lies e Patzeries amb l’impuls de les monarquies francesa i espanyola. El rei espanyol, és en aquell moment Ferran II, el Catòlic. El rei francès és Loís XII, conegut com Loís d’Orleans.

Per part der Estat francès i participen era Val de Loron, Larbost, Varossa, Oueil, Banhères, Aura, Neste, Frontinhes, casteania de Sant Béat, baronia e senhoriu d’Aspet, castellania de Castilhonés, vescomtat  Coserans, ciutat de Saint Lizèr e senescalia de Tolosa.

Per part der Estat espanhòu signen eth marquesat deth Palhars, vescomtat de Vilamur, Val d’Aran, comtat de Ribagorça, Val de Benasc, Val de Gistain, Barravès, baronia d’Erill, abadia de Labaix, baronia de Bielsa, baronia d’Orcau, vila de Tremp e Conca d’Orcau.

En Tractat totes aguestes vals se comprometen a auer patz, a non talhar es relacions comerciaus e a préner mesures comunes en cas de guèrra entre França e Espanha. Son acòrds destinadi a reglamentar eth dret de pastura, de transit des ramats, e de merces.

Pendent er acte commemoratiu deth Tractat s’a signat en claustre dera catedral de Saint-Bertrand de Comminges, un acòrd marc entà méter es bases juridiques dera collaboracion transfronterera entre eth Conselh Generau d’Aran e era Communauté de Communes Pyrénées Haut Garonnaises, damb er objectiu de crear a finaus d’enguan 2018 eth “Grop Europèu de Trabalh Transfronterièr Aran – Pyrénées Haute Garonnaises”, que li cau perméter desvolopar projèctes economics d’interès comun, enes encastres deth Desvolopament Sostenible; era Cultura, lengua e tradicions; er Estat deth Benestar; eth Progrès economic e empresariau; era Seguretat; eth prumèr sector; eth Torisme e eth Comèrç; e es Infrastructures.

Ara hè dus ans, en 2016, eth Conselh Generatz d’Aran, era Communauté de Communes Pyrénées Haut Garonnaises e era Communauté de Communes deth Canton de Saint Béat, signèren ua carta d’intencions etnà religar era esséncia originau deth Tractat de Lies e Patzeries. Ua carta, qu’a permetut era metuda era marcha dera linha de servici de transpòrt collectiu transfronterièr que amasse era Val d’Aran damb Comminges, que siguec inaugurada oficiauments eth 17 de junh de 2017 per Mme. Carole Delga, Presidenta dera Region Occitanie/Pyrénées-Mediterranée e peth vicesindic d’Aran, Luís Carlos Medina, acompanhadi de Georges Méric, president deth Conseil départemental dera Haute Garonne. Ua linha de connexion damb er objectiu de facilitar es desplaçaments des usatgèrs deth transpòrt public transfronterièr e dar responsa ara demanda des ciutadans d’establir ua linha de transpòrt public collectiu que permet desplaçar-se a compdar dera region de Comminges enquiara Val d’Aran, coma auie ja existit a principi deth sègle passat damb eth tramvia que connectaue aguesti dus territòris. E d’auti projèctes coma eth futur “Aran-Pirenèus”, que serà eth nòm comerciau dera naua rota toristica entà recuperar eth Camin de Santiago que amasse Saint Bertrand de Comminges e Berbegal en Òsca, que a ua part importanta deth sòn recorregut ena Val d’Aran, e qu’entrarà en foncionament pròplèuments.

En acte de commemoracion deth 505 anniversari deth Tractat de Lies e Patzeries celebrat aué, tanben i a intervengut Rosa Maria Salgueiro, presidenta dera Fondacion Musèu Etnologic dera Val d’Aran, qu’a hèt ua glosa deth Tractat de Lies e Patzeries. Er acte a estat alegrat pes coraus musicaus Musiques en Liberté, de Cierp-Gaud e pera Corau Margalida, de Bossòst.